De kracht van context: zo kies je als product owner de juiste werkwijze

Als product owner beweeg je vaak tussen twee omgevingen: de dynamische wereld van productontwikkeling en de meer gestructureerde context van projectmanagement. Bij deze twee werelden horen verschillende manieren van werken. Maar welke werkwijze kies je? In deze blog leggen we uit wat het verschil is tussen een productomgeving en een projectomgeving en waarom het van belang is om dit te begrijpen voor jouw rol als product owner.

Wat is een productomgeving?

In een productomgeving draait alles om langdurige waarde creatie. Het doel is om producten op basis van feedback van gebruikers en nieuwe inzichten te ontwikkelen die voortdurend evolueren. Dit betekent dat je continu iteratief werkt en focust op het verbeteren van het product. Er is geen eindpunt, maar een voortdurend proces van validatie en bijsturing dat verder gaat dan een eenmalige oplevering.

Wat is een projectomgeving?

In tegenstelling tot een productomgeving is een projectomgeving tijdelijk en gericht op het behalen van specifieke doelen binnen een vaste tijdsperiode. Projecten hebben meestal een vooraf bepaalde scope en moeten binnen een strak budget en tijdschema worden uitgevoerd. Als product owner binnen een project ben je vaak niet in staat om de productontwikkeling continu bij te sturen zoals in een productomgeving. De focus ligt op het opleveren van specifieke functionaliteiten binnen de vastgestelde grenzen van het project.

Waarom het verschil ertoe doet

Duidelijk onderscheid maken tussen een product- en projectmatige aanpak heeft direct invloed op de effectiviteit van het uiteindelijke resultaat. Pas je als product owner de verkeerde aanpak toe in de verkeerde situatie? Dan kan dat verschillende negatieve gevolgen hebben:

• Een projectmatige aanpak in een productomgeving. Hiermee mis je de flexibiliteit om in te spelen op veranderende behoeften van de gebruiker  . Als product owner ben je dan te veel gericht op een product opleveren binnen een vooraf bepaalde scope, in plaats van iteratief te werken aan een passend product aansluitend bij de waarde van de gebruiker.
• Een productmatige aanpak in een projectomgeving. Het risico van deze situatie is dat je doelen en deadlines uit het oog verliest. Te veel flexibiliteit en iteratie kunnen botsen met de behoefte van projectmanagers en stakeholders. Zij verwachten juist voorspelbaarheid en de oplevering van vooraf vastgestelde doelstellingen.

Het Cynefin-framework als denkkader

Het Cynefin-framework van Dave Snowden helpt je om beter te begrijpen welke aanpak past bij een bepaalde werksituatie. Het biedt houvast door onderscheid te maken tussen verschillende soorten context, gebaseerd op de mate waarin oorzaak en gevolg voorspelbaar zijn. Dit is belangrijk, omdat een aanpak die werkt in de ene context juist averechts kan werken in een andere.

Het framework onderscheidt vijf contexten voor besluitvorming. We lichten er twee toe, om het verschil tussen werken aan een project en aan een product te verduidelijken.

• Projecten vallen in het gecompliceerde (Complicated) domein. In dit domein is er een duidelijke, maar niet altijd zichtbare, relatie tussen oorzaak en gevolg, bijvoorbeeld tussen een klantvraag en een passende oplossing. Die relatie moet je analyseren. Je verzamelt informatie, onderzoekt wat werkt, en handelt op basis van die analyse. In een projectomgeving betekent dit dat je vooraf zoveel mogelijk helder maakt: wat is precies het probleem van de klant, welke aanpak levert waarschijnlijk het gewenste resultaat, en welke stappen zijn hiervoor nodig?
• Producten vallen in het complexe (Complex) domein. Hier ontdek je de relatie tussen oorzaak en gevolg pas achteraf. Denk aan het effect van een nieuwe feature op gebruikersgedrag: dat weet je pas nadat je het geprobeerd hebt. Je handelt volgens het principe 'probeer, observeer, leer'. In een productomgeving betekent dit continu experimenteren, feedback verzamelen en bijsturen. Zo ontdek je al doende wat echt werkt en creëer je stap voor stap waarde.
  
  

Bron: Cynefin framework 2022 op Wikimedia Commons

Het Cynefin-framework helpt je te begrijpen wanneer je structuur moet aanbrengen (zoals in projecten) en wanneer je flexibiliteit moet bieden (zoals in productontwikkeling). De juiste aanpak begint bij het inzicht in de aard van de uitdaging: kun je vooruitplannen, of moet je stap voor stap ontdekken wat werkt? Als Product Owner maak jij het verschil door bewust te kiezen voor een werkwijze die past bij de situatie. Zo vergroot je niet alleen je eigen effectiviteit, maar ook de waarde die je levert .

In een volgende blog gaan we dieper in op hoe je impact maakt in zowel gestructureerde als flexibele omgevingen en welke aanpakken daarbij het meest effectief zijn.

Deze blog is geschreven door Jasper Sprong.